Αρίστιππος(435-355 π.Χ)-Ηδονιστική σχολή

Ο Αρίστιππος προερχόταν από πλούσια οικογένεια ,η οποία διέμενε στην Κυρήνη.Κάποτε,και ενώ είχε έλθει στην Ολυμπία,για να παρακολουθήσει τους αθλητικούς αγώνες,πληροφορήθηκε για τις διδασκαλίες του Σωκράτη.Ενθουσιάστηκε δε τόσο πολύ από αυτές,.ώστε αποφάσισε να μείνει και να γίνει μαθητής του.Έτσι εγκαταστάθηκε στην Αθήνα,όπου ναι μεν παρακολουθούσε τον Σωκράτη,αλλά ουδόλως συμμορφωνόταν στα ηθικά κηρύγματα του,καθώς προτιμούσε να απολαμβάνει τις ευχαριστίες και τις απολαύσεις μιας ηδονικής ζωής.Τον κατηγορούσαν,ότι ευρισκόμενος στην Αίγινα δεν διέκοψε την τρίφυλλη ζωή του,ώστε να παραστεί στις τελευταίες στιγμές του ηρωικού φιλοσόφου.Η αλήθεια πάντως είναι,ότι ναι μεν δεν προσήλθε στο δεσμωτήριο,αλλά δεν μετέβη όχι από αδιαφορία για την θανάτωση του δασκάλου του,ούτε για να μην διακόψει τις απολαύσεις του,αλλά για να φανεί συνεπής προς τις θεωρίες του περί ηδονής ,τις οποίες τρόπον τινά θα πρόδιδε εάν παρακολουθούσε τις τελευταίες τις τελευταίες ώρες του Σωκράτη,οι οποίες δημιουργούν στην ψυχή βαθειά λύπη,την οποία λόγω φιλοσοφικής πεποίθησης όφειλε να αποφεύγει.
Εν πάση περιπτώσει μετά τον θάνατο του Σωκράτη επανήλθε στην Κυρήνη,όπου ίδρυσε δική του σχολή στην οποία δίδαξε με μεγάλη απόδοση.

Θεμελιώδες αξίωμα του Αρίστιππου ήταν το περίφημο "έχω και ουκ έχομαι".Κατά το αξίωμα αυτό,που υποδηλώνει την κυριαρχία του ανθρώπου επί των πραγμάτων και των καταστάσεων και όχι αντιστρόφως,μπορούμε να οδηγηθούμε προς την εσωτερική ελευθερία,η οποία και αποτελεί τον προορισμό της φιλοσοφίας.Μολαταύτα ο Αρίστιππος θεωρεί ως σκοπό της ζωής την ηδυπάθεια και γι'αυτό ακριβώς επεδόθη στην απόλαυση των ηδονών,επιδιώκοντας να απολαμβάνει ηδονικώς το παρόν,διότι όπως ο ίδιος έλεγε,οι αναμνήσεις,που αναφέρονται σε ευχαριστήσεις του παρελθόντος ή οι προσδοκίες ευχαριστήσεων για το μέλλον είναι άσχετες προς τον εαυτό μας,επειδή στην μία περίπτωση το παρελθόν δεν υπάρχει,ενώ στην άλλη το μέλλον βρίσκεται πέραν του υπαρκτού παρόντος"το πλέον,δε απολελαυκέναι και απολαύσειν ουδέν νομίζω προς αυτόν,το μεν ουκ ετ'ον το δε ως ούπω"(Αθήναιος "Δειπνοσοφισταί" 544)
Αφού λοιπόν δόθηκε τέτοια προτεραιότητα στο παρόν,τελικώς ο Αρίστιππος κατέληξε στο συμπέρασμα,ότι αγαθό είναι η ηδονή του τώρα,η οποία χαρακτηρίζεται ως "μονοχρόνιος" δηλαδή συγκεκριμένη παρούσα ηδονή και ως "σωματική κατάσταση" καθ'όσον οι σωματικές ηδονές είναι ανώτερες των ψυχικών : "πολύ μέντοι των ψυχικών τας σωματικάς αμείνους είναι "(Διογένης Λαέρτιος 11,9,90).
Η επιδίωξη για αυτή την απόλαυση της ηδονής,δίδαξε ο Αρίστιππος,συνιστά γενικό φαινόμενο και κανόνα ζωής,και απαντάται όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και στα ζώα ακόμη.Ο άνθρωπος οφείλει επομένως να χρησιμοποιεί την φρόνηση του σταθμίζοντας τα πράγματα,ώστε να επιλέγει όσα θα του προσφέρουν ηδονή,ικανοποιώντας έτσι την φυσική του κλίση προς εκείνη.Ωστόσο πρέπει αν σημειωθεί,ότι η ηδονή του Αρίστιππου είναι τελείως διαφορετική από την ηδονή του Επίκουρου.Ο πρώτος τάσσεται υπέρ της θετικής εν κινήσει ηδονής ,πιστεύοντας ότι η απουσία λύπης δεν είναι ηδονή.Ενώ οδεύτερος θεωρεί ως ηδονή την κατάσταση εκείνη,η οποία δεν προέρχεται από την κίνηση,αλλά από την ηρεμία,την γαλήνη.
Γνωσιολογικώς οι Κυρηναϊκοί δίδαξαν την θεωρία,κατά την οποία ο άνθρωπος μόνο υποκειμενικές καταστάσεις μπορεί να αντιληφθεί.Όταν τεμνόμαστε,έλεγαν,γνωρίζουμε το πάθημα,ότι τεμνώμαστε και όχι αν αυτό που μας τέμνει είναι σίδηρος ή κάτι άλλο.Ομοίως συμβαίνει και όταν καιγόμαστε.Εφόσον όμως εισάγεται η ανωτέρω αντίληψη,όπου ο άνθρωπος γνωρίζει αποκλειστικά και μόνο τις δικές του υποκειμενικές καταστάσεις,έπεται αναγκαίως ότι δεν υφίστανται ηθικά ιδεώδη αντικειμενικά υπάρχοντα,αλλά προκύπτουν από συμβάσεις.Άρα τίποτα δεν υπάρχει εκ φύσεως ως δίκαιο ή καλό ή αισχρό,αλλά αυτά υπάρχουν λόγω συνήθειας ή από συμφωνία.
Μαθητές του Αρίστιππου ήταν η κόρη του Αρήτη,η οποία δίδαξε στον υιό της Αρίστιππο τις διδασκαλίες του ομώνυμου παππού του.Ο εγγονός αυτός που απεκλήθη "μητροδίδακτος" διετύπωσε την αξιόλογη άποψη,κατά την οποία σχετικά με την αισθησιακή μας διάθεση διακρίνουμε τρεις καταστάσεις.Στην πρώτη αισθανόμαστε λύπη,η οποία μοιάζει με την τρικυμία της θάλασσας "τω κατά θάλασσαν χειμώνι".Στην δεύτερη αισθανόμαστε ηδονή,η οποία μοιάζει με το απαλό κύμα"τω λείω κύματι".Στην τρίτη,τελικώς,δεν αισθανόμαστε ούτε λύπη,ούτε ηδονή.Είναι η κατάσταση αυτή η οποία μοιάζει με την γαλήνη "γαλήνη παραπλησίαν ούσαν"
Την θεωρία του Αρίστιππου,που λέει ότι οι αισθησιακές διαθέσεις μας ερμηνεύονται μέσω μηχανικώ κινήσεων,αντέγραψαν οι οπαδοί της σημερινώς καλουμένης φυσιολογικής ψυχολογίας.
Άλλος σπουδαίος Κυρηναϊκός υπήρξε ο Θεόδωρος,ο οποίος δίδαξε ότι οι νόμοι πρέπει να ισχύουν για τα πλήθη,ενώ οι ανώτεροι άνθρωποι,όπως οι σοφοί,δεν πρέπει να οφείλουν υπακοή σε εκείνους.Ο Αντίπατρος από την Κυρήνη με πολλούς μαθητές,και άλλοι των οποίων τα έργα,όπως και του ιδρυτή της σχολής,δυστυχώς δεν σώθηκαν.

* Αν σας άρεσε το άρθρο κάντε ένα like και κοινοποιήστε το στους φίλους σας!

Πηγή